پروژه های دانشجویی

  پايان نامه بررسي جاذبه هاي استان کهگيلويه و بويراحمد تحت word دارای 97 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد پايان نامه بررسي جاذبه هاي استان کهگيلويه و بويراحمد تحت word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه پايان نامه بررسي جاذبه هاي استان کهگيلويه و بويراحمد تحت word

مقدمه  
پیش گفتار  
قابلیت های بکارگیری نقشمایه ها در آثار گرافیکی  
رنگهای گرم و سرد  
نقوش مورد استفاده در فرش  
- قالی بافی  
نگاهی به ایل قشقایی  
قشقاییها از کجا به فارس آمده اند ؟  
تاریخچه رنگرزی :  
1- مواد رنگرزی مصنوعی :  
2- مواد رنگرزی طبیعی :  
طرز تهیه سیاه چادرها  
دستبافهای مردم ایل قشقایی  
گلیم و جاجیم بافی  
جاجیم بافی  
بافته های رِند « چرخ » شیشه درمه  
نَمکدان یا توبره نمک :  
جوال :  
طناب بافی :  
چپق بافی :  
نقشه های گبه  
انواع نقشهای گلیم قشقایی  
1- خراسانی :  
2- تهرانی :  
3- دونابیگی :  
4- لنگج :  
5- آلما گل ( گل سیب) :  
6- شانه (داراق گلیم) :  
7- شوشتری :  
8- عربی :  
9- درناق (ناخن) :  
10- سورمه دان :  
11- قزل قیچی ( قیچی طلایی)  
12- آقاجری :  
13- دوقاناق( دوبال) :  
14- نمکدان :  
15- یاقلق ( دستمال ) :  
16- چهار ماهی :  
17- خاک انداز :  
نگاره های فرعی و حاشیه ای  
خصوصیات لباس قشقایی ها  
لباس زنان ایل قشقایی  
چارقد :  
دستمال سر :  
کلاهچه  
آرخالق زنانه :  
زیر جامه یا دامن  
پاپوش زنان ایل  
لباس مردان ایل  
کلاه دو گوشی :  
آرخالق مردانه  
شال  
پیراهن مردانه  
شلوار مردانه  
پاپوش مردانه  
پاپیچ  
چقه و زنهاره  
تزئینات مخصوص لباس زنان :  
گردن بند مهلو  
گردن بند میخک  
عنبر دان  
قاب قرآن  
گردن بندهای مهره ای  
النگو و دستبند  
گیسو بند  
بازو بند  
آفتاب گردان  
پولک دوزی  
منابع و مآخذ  

بخشی از منابع و مراجع پروژه پايان نامه بررسي جاذبه هاي استان کهگيلويه و بويراحمد تحت word

عناصر رنگ ، نویسنده یوهان اتین ، مترجم : بهروز ژاله دوست

کاربرد رنگ و تکنیکهای نقاشی ، تألیف بادو . و . جکستیمر ، ترجمه : عربعلی شروه

آشنایی با طراحی قالی ایران ، مؤلف : مریم عبدالهی

سیه چادرها نوشته منوچهر کیانی

کوچ با عشق شقایق ، نویسنده عباس منوچهری

هنرهای سنتی ایل قشقایی ، نویسنده : فرامرز طرابی

آموزش جامع طراحی فرش ، مؤلف : محمد مبارکی

مقدمه

حکایت …  کوچ با عشق شقایق

« ما آن شقایقیم که با داغ زاده ایم »

شقایق ، گل دلسوخته دشت و کوهستان همخوانیهای عجیبی با قشقایی دارد

در کوچ شقایق چاووش خونین دل ، زیارت ضریح سبز صحرا و گنبد آبی آسمانهاست

رنگ چهره قشقایی چون شقایقی آفتاب سوخته است

رنگ پیراهنان « سودابه و تهمینه ها » ی کوهستان رنگ شقایق است

باغ گبه ها و گلیمهای قشقایی پر از شقایق است

انس اسب و دام قشقایی با شقایق است . زخم جانش شقایق است

شقایق قلب قشقائی است

پیش گفتار

کار نوعی حرکت است ، به منظور تولید اقتصادی یا گذران اوقات فراغت ، ولی در اصل نوعی توسعه و گسترش فرهنگ و علوم مختلف است که موجب تکامل جامعه و رفع نیازهای آن می شود

کارِدستی با صنعت ماشینی تفاوت زیادی دارد . کسی که قالیچه ای می بافد ، با تمام وجود به آن معنا می دهد . زیرا قالیچه اش دارای صفا و لطف و محبت است . نقشهایش گویاست و با آدمی حرف می زند . کار او یک هنر است . هنری که در آن همه چیز انتخاب شده و دارای دنیایی از معناست . هر گره اش را انگشتانی بسته که قصد مزد ، پول ، نان ، گذران زندگی ، تجمل خواهی نداشته است

در گذشته ، صنایع فقط به صورت هنرهای سنتی آنهم به منظور تولید و تأمین نیازهای مادی و معنوی جامعه صورت می گرفت . امروز هم در جوامع غیر صنعتی از جمله ایلات و عشایر ، بخش بزرگی از فعالیتهای رایج به منظور تأمین قسمتی از نیاز مادی خانواده هاست و و بخشی هم جزء اشتغالات روزمره آنهاست

اشتغال مردم ایل ، کاری ذوقی و فکری است که هم فعالیت تولیدی بوده و هم بازده اقتصادی دارد و نیز دارای مایه فرهنگی و هنری است و می بینیم که امروز پس از نفت ، بزرگترین رقم صادرات کشور ، فرش و بخصوص فرش قشقایی است . زیرا که فکر ، ذوق ، تاریخ ، ارزش و اعتقادات آنان به گونه ای در این کار هنری منعکس است

صنایع دستی ایل ما ، تبلور یادبودهای قوم ماست . معادل قصه هایمان ، مَثَل هایمان ، رقص های ملی و مذهبی مان که بازمانده آیین ها و حوادث از یاد رفته ماست

صنایه دستی ، برای مردم ایل از آن جهت ارزشمند و گرامی است که احیای آن گامی است در بجای آوردنِ سنت های اصیل ایرانی . زیرا خلاقیت طرحها ، نقش ها و عملکردها ، نشان دید عمیق مردم به زیبایی و تزیین است . کارِ دستی مردم ایل ، در عین حال که اهمیت اقتصادی دارد از این راه می توان ، مروج خصوصیات اخلاقی و تفکرات هنرمندان فروتن و وفادار به سنت های ایل هم شد

امروز وقتی تداوم و قدمت اشکال و نقوش پرندگان و جانوران را بر فرش قشقایی می بینیم ، متوجه می شویم که هنر و هنرمندی چیزی نیست که بتوان همچون متاعی از دست کسی بگیرند ، اینها یادگار کهنسالی است که دست به دست و سینه به سینه گشته و ارمغانی از اندیشه های دور و دراز آنان است

طبیعی است زیرا ریشه در تاریخ ملت ما دارد و مسأله ای نیست که بتوان آن را انکار کرد . ابعاد هنری صنایع دستی به ویژه در ایل قشقایی ، بیگانه از جامعه نیست و جنبه خارجی ندارد . اگر به کار یک زن گلیم باف در عشایر قشقایی دقت کنید ، می بینید که کار این هنرمند ، انعکاسی از ارزشهای هنری محیطشان است . یعنی تمام شکل ها و نقوشی که به کار می برد ناشی از محیط خودِ هنرمند است و چیزی از خارج دریافت نکرده است . ذهن یک زن قالیباف قشقایی ، درست شبیه آینه است که نقش خطوط را از بیرون می گیرد و روی اثر هنری خود منعکس می سازد

خوشبختانه درصد زیادی از درآمد ارزی ما با تولیدات صنایع دستی است که عمدتاً در ایلات ، رشد و توسعه بیشتری داشته و دارد و بدلیل ویژگیهای اقتصادی ، علمی و هنری به آن توجه زیاد می شود . در این میان ، با توجه به اهمیت این موضوع هنری تصمیم گرفتم در مورد صنایع دستی و هنرهای سنتی مردم ایل قشقایی که باید هنرمندانِ بنامِ این آب و خاک هستند ، تحقیقی را تهیه نمایم

این تحقیق از آن جهت اهمیت دارد که فرهنگ این قبیله همیشه سیار ، در کشور استثنایی است و گنجینه بزرگ هنری ایران ، در فارس و در میان مردم این قوم است

قشقایی ها کلیه مایحتاج زندگی خود را از پوشاک و غذا و فرش و مسکن گرفته تا ظروف مورد لزوم و ساده زندگی را از مواد اولیه ای که در محل ، تهیه می کنند ،  می سازند و مهم تر اینکه ساخته های آنان در نوع خود بی نظیر است

زباترین لباسها ، مطلوب ترین غذاها ، سبک ترین و مناسبترین نوع مسکن ، پردوام ترین ظروف و گرانبهاترین فرشها ، با دست توانای این مسافران خسته از راه ساخته می شود . یک خانواده ایلی از نظر اقتصادی جز در موارد استثنایی ، نیازی به جامعه شهری نداشته و خود را تقریباً بی نیاز از خارج می داند . اگر مردم کشور ما امروز در راه خود کفایی قدم برداشته اند ، قشقایی ها قرنهاست که هنرمندانه در کار تولید پیش رفته و در این راستا موفق هم بوده اند

سیاه چادری از موی بُز که با دست زمخت زن ایلی بر پایه های چوبینی استوار است و با آلاچیقی زیبا که با ابتکار مردان چادرنشین تزیین یافته ، مسکن یک خانواده است

درون این خیمه کوچک را دستبافت ها مفروش ساخته که شاید بالاترین ارزش را داشته باشد اما بابت بهای آن ، چیزی پرداخت ننموده اند . لوازم زندگی ، از رختخواب و خورجین و توبره و نمکدان گرفته تا کیسه های پشمین مخصوص آذوقه همه و همه نمونه هایی از هنر این مردم است

لباس و تزیینات آن ، ساخته و پرداخته ذوق و فکر خودشان بوده بابت مواد معطره و لوازم آرایش ، وجهی نمی پردازند و به طور کامل ، از طبیعت و زیبایی های آن بهره  می گیرند

ظروف مورد نیازشان را از پوست حیواناتی که خود پرورش می دهند ، می سازند و غذای روزانه را از تولیدات و فراورده های دامی یا از محیط طبیعی خویش بدست می اورند .اگر چه مادر و منشأ  صنایع ماشینی و مدرن امروز ، در واقع همان صنایع دستی بوده و نمی توان منکر این مسئله شد اما عده ای تصور می کردند که صنایع دستی و ارزشهای ویژه آن ، به زمانی خاص تعلق داشته و لذا در حال حاضر ، دوران تاریخی آن سپری شده . از این رو بی اعتنایی به صنایع دستی تا جایی پیش رفته بود که هر نوع گرایش به حفظ آن را نوعی قهقهرا به حساب می آوردند . اما اکنون نه تنها کشورهایی که تولیدات دستی آنها کالای صادراتی بوده بلکه کشورهای صنعتی و پیشرفته نظیر آلمان هم به صنایع دستی ، به گونه تبلور روح فرهنگ و سنت های تاریخی یک ملت می نگرند

هنوز هم بسیاری از تولیدات ماشینی نتوانسته از لحاظ زیبایی و استحکام ، جامشین مناسبی برای ساخته های دستی شوند و این واقعیت را در فرش ایران و بویژه دستبافت های قشقایی به وضوح می توان مشاهده کرد . صنعت فرش بافی که در ایل قشقایی بنحو جالب و با طرحها و نقش های مختلف ارائه می شود ، تبلوری از هنرهای مردم زحمت کشی است که سالهاست ، شهرت جهانی کسب کرده اند . نشان افتخاری که تاریخ . بابت هنرمندی به زنان و مردان ایل عطا نموده ثمره تلاش صدها سال تجربه آنان است

امید است اساتید عالیقدر دانشگاهها ، جامعه شناسان ، مردم شناسان و دانشجویان رشته های هنر ، به تحقیق و پژوهش بیشتر در زندگی این مردم بپردازند . در این پژوهش کوتاه که حرف از هنر است ، هنرمند باید ؛ که از زاویه خاص سخن گوید

حقیر چوبین پای نه با هنر ، بلکه با عشق و ایمان حرف می زنم . در سایه سیه چرده ها دنیایی از هنر را دیده ام و با دوربین کهنه و قدیمی خود در ساحل این دریای بیکران فقط به تماشا نشسته ام . از پردیس همیشه جاویدی که نقش پردازان گمنام ایلمان بوجود آورده اند شاخه ای چیده ام

شایسته نبود به این مهم دست بزنم اما از عاشقان هنر نباید جز این انتظار داشت

ردپای ایل پویای قشقایی ، فرهنگی پایا است . فرهنگی به درازای تاریخ بشریت . فرهنگی با زیر بنای قوی و ابدی قومی که مفهوم خودکفایی را به جهان صادر کرده

ایلی که از لباس و غذا و مسکن گرفته تا مایحتاج زندگی را در سایه اندیشه و تدبیر دلاور مردان و هنرمند زنانی بدست آورده که مایه مباهات فرزندان خلف است . پس

درود بر آنها که هنر آفریدند و هنرمند زیستند و سرافراز رفتند

درود بر مادران فداکار قشقایی که هنرمندان جاوید ایل را در دامان خود پروراندند و فرهنگی را گسترش دادند که امروز مایه مباهات ما هستند

ودرود و تشکر از عزیزانی که مرا در این راه یاری دادند و در رسم طرحها ، گرفتن عکسها و طراحی نقشها فراهم آوردن دستبافتها همراهم بودند

قابلیت های بکارگیری نقشمایه ها در آثار گرافیکی

- رنگ وسیله بیان بافنده فرش است البته رنگ بعنوان سطح . بنابراین بافنده فرش با طراح که با خط کار می کند و رنگ در کار او ناچیز است تفاوت دارد

- در فرشهای سنتی رنگهای گرم بیشتر از رنگهای سرد دیده می شود . اثرات روانشناختی رنگ به یک طریق عمل می کنند بنظر می رسد که رنگهای گرم به سمت بیننده می آیند ولی رنگهای سرد از او دور می شوند و فضا را وسیع تر نشان می دهند . قرمز از میزان فضا می کاهد و اثری از فشار دارد ، نارنجی  حالتی هیجان آمیز و تجاوزگر دارد و زرد آرامتر و شادتر است و سبز از این نقطه نظر خنثی ترین است و اما هیچ یک از این اثرها قابل توجه نیستند مگر در سطوحی بزرگ از فرش . البته رنگهای استفاده شده در فرش ترکیبی از رنگهای خالص و ناخالص هستند رنگهای خالص هر یک تنها از یا دو رنگ اصلی تشکیل شده اند . رنگهای خالص نقطه مقابل رنگهای ناخالص هستند در رنگهای ناخالص مقداری از هر سه رنگ اصلی حضور دارد

- در فرشهای سنتی فقط کسانی که عاشق هز سنتی و فرش و رنگ هستند میتوانند زیبایی و کیفیت ذاتی آن را درک کنند . فرش مواهب خود را به همه تقدیم میکند ولی در رموز و اسرار پنهان خود را فقط برای علاقمندان واقعی آشکار می سازد . وقتیکه قرار است درجه روشنی یا تیرگی رنگ فرش مشخص شود بحث از کمیت درخشندگی می کنیم . این همان چیزی است ما اغلب از آن بعنوان درجه بندی زمینه فرش یاد کرد . درخشندگی به دو روش میتوان تغییر یابد . اول اختلاط یک رنگ است با رنگ سفید ، سیاه یا خاکستری و طریق دوم ترکیب رنگ مزبور با رنگی با درخشندگی متفاوت

از بررسی رنگهای بکار برده شده در فرش درگرافیک به این نتیجه             می رسیم که مواد رنگی از نظر فیزیکی و شیمیایی قابل تشریح و رنگدانه هایی قابل تجزیه می باشد این مواد در فرش به وسیله حس بینایی و درک و دریافت مغزی معنی و مفهوم انسانی و بشری می گیرد . چشم و مغز از طریق مقایسه و سنجش موفق به تشخیص می شوند . تفاوت رنگهای ملون ( رنگی) در مقایسه با رنگی سیاه و سفید یا خاکستری و یا یک یا چند رنگ ملون ( رنگی) دیگر مشخص می شود . همانطور که گفتیم رنگهای استفاده شده در فرش رنگهای گرم می باشد شاید بنظر عجیب برسد که در حوزه حس بصری رنگ ، حرارت رنگ را می توان تشخیص داد . به هر حال ، تجربه نشان داده که بین دو آتلیه که یکی با رنگ آبی – سبز و دیگری با قرمز – نارنجی رنگ شده باشد 5 تا 7 درجه اختلاف حرارت یا برودت از طریق ذهنی احساس می شود . به عبارت دیگر کسانیکه در آتلیه سبز هستند در 15 درجه سانتی گراد احساس سرما می کردند ؛ اما در اتاقی که با رنگ نارنجی رنگ شده بود تا 13-11 درجه سانتی گراد نیز احساس سرما نمی کردند . حقیقت این است که رنگ آبی – سبز جریان خون راو کند و رنگ قرمز – نارنجی همانند داروی محرکی است که باعث حالت هیجانی و تسریع جریان خون در بدن می گردد . در اینجا در مورد معنی دار بودن و قدرت گویایی رنگ ، کوشش خواهیم کرد تا توانائیهای مفهومی و بیانی رنگها راو تشریح کنیم . در هر حال در فرش علاوه بر رنگ شکلها نیز دارای خصوصیت گویایی و معنی دار بودن و نظام زیبایی شماختی خود     می باشند . در یک فرش شکل و رنگ می بایست با یکدیگر مطابقت داده شوند ، یعنی شکل و رنگ در معنی دار بودن و مفهوم خود یکدیگر را تأیید و اثبات نمایند . سه شکل اصلی – مربع ، مثلث و دایره که در فرش چه بصورت ترکیبی که منجر به یک تصویر مفهوم دار شده و چه به شکل جداگانه بسیار بکار رفته نیز مانند سه رنگ اصلی قرمز ، زرد و آبی دارای خصوصیات مفهومی و بیانی مشخصی هستند . مربع که براساس آن تقاطع قائم دو خط افقی و عمودی است ، نمایانگر ماده ، وزن و حدود مشخص است . زمانیکه در یک فرش یک مربع با اضلاع صاف و مستقیم و زوایای قائمه اش ترسیم شود ، حس کشش و امتداد و تجربه حرکت را القاء می کند کلیه شکل هایی که دارای خطوط افقی و عمودی هستند مثل صلیب ، مربع و مستطیل و یا نظایر آن از لحاظ گرافیکی قابلیت تشبیه به مربع را دارند . بکاربردن مربع با رنگ قرمز در فرش یعنی رنگ ماده – منطبق است و وزن و حجم قرمز با شکل سنگین و ساکن مربع مطابقت دارد . در اکثر فرشهای دستباف استفاده از مثلثهای در کنار هم چیده شده بعنوان حاشیه به چشم می خورد از لحاظ گرافیکی شکل مثلث حاصل تقاطع سه خط مورب است و زوایای حاد و تند آن تأثیر ستیزه جویی ، پرخاش و تهاجم را ایجاد می کند . مثلث شبیه کلیه شکلهایی است که دارای خاصیت مورب می باشند . مثل لوزی ، ذوزنقه زیگ زاک و نظایر آن . مثلث که سمبل تفکر است و حالت و خصوصیت بی وزن آن با زرد روشن هماهنگی دارد . از جمله اشکالی که کمتر در فرشهای سنتی به چشم می خورد شکل دایره می باشد . دایره مکان هندسی نقاطی است که حول نقطه ای در یک سطح با فاصله ثابت حرکت می کند برعکس مربع که احساس تند و تیزی و حرکتی را ایجاد می کند دایره احساسات را معتدل و ملایم و معتدل می کند و حس آرامش و آهسته را القاء میکند . دایره سمبل روح است که در درون خود همواره در حال حرکت است

چند نکته مهم

رنگ کردن گلها را اصطلاحاً پخش رنگ می گویند

1- هیچوقت برای رنگ کردن گلها و غیره از رنگ زمینه که به همدیگر بچسبند استفاده نمی کنیم

2- ابتدا رنگ زمینه های فرش را مشخص نموده و بعد گلها و قسمتهای بزرگ نقشه را رنگ آمیزی کرده و در آخر اجزای کوچک نقشه را رنگ       می زنیم

3- معمولاً برای زمینه فرشهای ایرانی از رنگهای کرمی – سرمه ای – مسی – لاکی – حتی آسمانی و سفید استفاده می کنند که اجرای نقشه در این رنگها خوب جلوه می نماید

رنگهای گرم و سرد

دو نوع تقسیم بندی در دایره رنگها صورت می گیرد

الف) رنگهای سرد                ب) رنگهای گرم

بطور کلی ، رنگهای سبز متمایل به سبز با آبی متمایل به سبز ، آبی ، آبی متمایل به بنفش و بنفش رنگهای سرد هستند و بقیه رنگهای دایره رنگ گرم به حساب می آیند . در این تقسیم تقسیم بندی کلی نیست و در جایی این رنگها در کنار هم از سردی به گرمی و از گرمی به سردی تغییر می کند

رنگهای سرد

سبز – نخودی – آبی – آبی آسمانی – بنفش – صورتی

رنگهای گرم

خرمایی – قهوه ایی – شویدی – قرمز – مشکی – زرد – روناسی

4- برای بافت فرش در مناطق مختلف کشور از رنگهای متغیری استفاده می گردد

الف ) مثلاً در اصفهان بطور متوسط 30 رنگ

ب) در فرش نائین بطور متوسط 16 رنگ

پ) در فرش تبریز بطور متوسط 50 رنگ و حتی در فرشهای تابلوئی بیش از 800 طیف رنگی استفاده می گردد

نقوش مورد استفاده در فرش

ادغام                                        [edgam]

در طراحی فرش چنانچه خطوط و نقوش پس از گردش مجدد به محل اصلی خویش ادامه یابد و برگشت نماید عمل ادغام انجام گرفته زیرا در حقیقت دو منطقه بافت فرش را در هم ادغام کرده و بهم ارتباط داده است

 اسلیم                                       [eslim]

جوانه هایی را گویند که روی ساقه و شاخه ها برای تزئین فرش بوجود   می آید

الیجه                                        [elije]

قسمتی از نقشه قالی که برروی کارگاه و جلو بافنده قرار می گیرد ، این اصطلاح در نواحی خراسان متداول است

اورنگ : نقشه فرش

تسخیر                                       [tasxiv]

یا مداخل نفوذ نقش قسمتی از قالی در قسمت دیگر آن است به طور مثال : چنانچه نقش متن با شکافتن حواشی داخلی فرش به داخل حاشیه ها نفوذ کند یا بالعکس اگر نقش حاشیه پهن در بخشی از سطح این دستباف به داخل متن راه یابد این حالات را تسخیر نامند

 تشعیر                                        [tasir]

خطوط باریک و موی مانندی در فرش که برای تزئین متن یا حاشیه بافته می گردد به نوارهای کتیبه مانند که در آن اشعار و آیات قرآنی و احادیث و گفته های بزرگان نیز بافته می شود

جام برگ                                 [Jambarg]

اصطلاحی است در نقش فرش و آن  نقشمایه ای است به شکل جام که از برگ های مختلف و ریز گیاهان به وجود آمده است

خانه شمار                                [xane somar]

نام دیگر رجشمار را گویند

دستون                          [dastun]

نام دیگر نقش قالی را گویند

 رج                                           [raj]

یا رگ یک ردیف بافت فرش را گویند که یک عرض کامل فرش را پرنماید و شامل شود

 رجشمار                                   [rajsomar]

یا تراکم گره تعداد گره زده شده در واحد انتخابی طول یا سطح فرش است  به عبارت دیگر مجموع تعداد دانه های موجود در یک گره( 5/6 سانتی متر) طول یا سطح یک دسی متر مربع را رجشمار فرش نامند

    ریزه گل                               [rizegol]

همان خرده نقش یا بن نگار می باشد که اصطلاح نواحی کرمانشاه است

  سرگل                                    [sargol]

طرح و نقش قالی را گویند

عربسک                       [Arabesgue]

نام غیر واقعی است که هنرشناسان غرب به نقش مایه های گردان و چرخشی (اسلیمی) که خود دارای انواع گوناگونی است گفته اند

      لاخان                                 [laxan]

یالچک نقش گوشه های زمینه فرش که معمولاً یک چهارم ترنج است

لچک و ترنج

نوعی از طرح فرش است که نقشه لچک و ترنج آن با یکدیگر یکسان نباشد

از صنایع دستی مردم قشقائی ، مختصراً به تعدادی که کاربرد بیشتری دارد اشاره می کنم

ارتباط نقوش مورد استفاده در تزئینات با عقاید

- قالی بافی

قالی قشقائی نماینده سرگذشت فلسفه و هنر ایرانیهاست . طراحان آن سالها فشارهای گرسنگی ، رنج و زحمت را تحمل کرده و تجربه آموخته اند . این طراحان نقاش طبیعت نیستند ، بلکه نقاش احساس خویشتن از رویدادهای طبیعی می باشند . قالی بافان قشقائی ، به شکل هندسی دلبستگی چندانی ندارند ، از ردیف ، گوشه ، کنگره و زیگزاگ ، گریزان و به پیچ و خم های کمانی و به ویژه کاریهای هنری و به شاخه هایی که از جائی سربرآو.رده  و در گوشه ای مخفی شده اند ، می اندیشد . گل های ترمه را ، همچون ترمه بافان در زمینه های رنگین کمان می باشند . آنها گاه نشانه شجاعت خود ، یعنی شیر را به هر صورت در قالیها می بافند و یا با شکل آهوان ، زیبائی های طبیعت را در یک تابلو مجسم می سازند . قالی قشقائی ، رقیب و نظیر ندارد . زیبایی نقش ها و خوش آیندی طرح ها ، ظرافت گره ها ، چشم گیری و پایداری رنگها ، بیش از همه ، حالت خیال انگیز و مرموز قالی قشقائی ، آن را صدر نشین فرش جهان نموده . در اواخر قرن گذشته که صدور قالی ایران به اروپا فراوان شد ، رنگهای صنعتی جای خود را به رنگهای طبیعی داد و مواد ناموغوب به کار گرفته شد . طرح ها کم کم اصالت خود را از دست دادند ، اما بر اثر شکستی که باعث رکود بازار گردید ، متوجه شدند که باید به اصالت بیندیشند و همانند گذشته ، که کارگاه خود را با چهار میخ چوبی ساده و دو چوب بلند که تارها را برآن می کشیدند و با پشن اصیل و رنگ طبیعی با میلیونها گره ریز و ظریف از دست هنرمندان قدیمی ، گذشته های دور را تکرار کنند . قالی قشقائی بنابر نوشته آقای محمد بهمن بیگی در کتاب « ایل من ، بخارای من »  – صفحه 207 – « بافته هایشان ، تشنه ترین چشم ها را سیراب می کرد و به خسته ترین تن ها ، جان تازه می بخشید . گلیم بافان نگارگر ایل ، به بهارها و باغ ها درس خرمی و شادابی و رنگ آمیزی داده بودند ، گوئی خورشید جنوب به جنگل شمال تابیده بود . بهار ، اسفند گرمسیر و اردیبهشت سردسیر را به هم آمیخته بودند ؛ با سرانگشت هنر ، سرگذشت مبهم و غبارآلود ایل را برصفحه پشمین و رنگین فرش نگاشته و به مطالعه و تماشا گذاشته بودند . زباشنان گویا بود . هر تاری از دشت و راغی ، هر پودی از درد و داغی سخن میگفت . در کنار یکی از چشمه های کارون گاه از ارس گاه از جیحون حرف می زدند ، نقش و نگارهایشان ، گل و بته هایشان ، از فراغنه و بدخشان تا ترکمن و گرگان و گنجه و شیروان ، نشان ها داشتند …  » قالی های قشقائی ، در هر طایفه طرح ها و نقش های متفاوت دارد . مثلاً نقش ماهی در هم ، ناظم ، کرمانی بیشتر در طایفه کشکولی یافته می شود . طرح های بُلو ، عرب جریانلو ، ابوالوردی ، هر کدام متعلق به طایفه جداگانه ای است . امروزه در موزه های بزرگ دنیا فرشهای قشقائی با رنگهای ثابت و طبیعی ، خودنمائی میکنند . جلوه و جلای قالی های ما بستگی به رنگ آمیزی آنها داشته و همچون رنگهای مصنوعی که طرح تند و زننده دارند ، نمی باشد . مردم ایل قشقائی برای رنگ کردن نخ ها و پودها ، از رنگهای کاملاً طبیعی یعنی گیاهان و رنگدانه ها استفاده می نمایند . مثلاً ریشه روناس ، برای رنگهای صورتی ، لاکی ، قرمزآجری به کار برده و برای کم رنگ یا پررنگ  شدن بندها ، مدت زمان نگهداری در آب و جوشش آن را تغییر می دهند ، که زنان کار ورزیده می دانند چه مدت نخ باید در آب بماند تا رنگ دلخواه خود را پیدا کند . برای تهیه رنگهای زرد ، زرد پرتقالی ، زرد کاهی و گندلی ، از برگ گیاه جاشیر و با مخلوط کردن جاشیر و گیاه گندل و خِوِشک و زردچوبه و پوست لیمو ، رنگهای زرد در مایه های مختلف با جلوه های متفاوت بدست میاورند . اگر رنگهای سبز ، سبز سیر ، سبز روشن یا چمنی مورد لزوم باشد ، از ترکیب رنگ زرد با پوست گردو و یا بلوط و پوست انار ، که مهارت زیاد لازم دارد ، استفاده  می نمایند . رنگهای آبی و سورمه ای و در این مایه رنگها را ، با نیل بمدتهای مختلف می جوشانند ، که احتیاج به داشتن تجربه و مهارت دارد . رنگ سفید را از پشم کاملاً سفید و شسته شده و در زاج جوشیده شده ، تهیه می کنند . نقش های قالی قشقائی ، گویای اصالت آنها و موطن و زادگاه اولیه و گذشته مردمانی است که روزی از آن دیار کوچ کرده اند . شباهت قالی های قشقائی ، با فرش های منطقه قفقاز ، نشان دهنده یک ریشه بنیانی و واحدی می باشند ، مانند نقش ناظم که رد قفقاز و ایل قشقائی هر دو بافته می شود . طبق تحقیقات استاد محترم دکتر سیروس پرهام ، که بر ایل ما منت نهاده و در مورد فرشها و نقش های مختلف آن ، ریشه یابی فرموده اند ، چنین نظر داده اند

الف : نقش هایی که امروزه در ایل بافته می شود یا ریشه در تاریخ و قدمت اولیه دارد . مثل ناظم و شکرلو که در قفقاز و آسیای صغیر و آناتولی بافته می شود

ب : ممکن است پس از اسکان در فارس ، از نقاطی دیگر اقتباس نموده اند ، مثل ماهی در هم که از خطه خراسان آمده و گویا ایل افشار ایم طرح را بنیانگذاری کرده اند

ج : ممکن است سالها قبل ، که ایل قشقایی بسوی فارس در حرکت بوده ، از استانهای مسیر خود ، مثل کردستان و لرستان اقتباس نموده اند ، مثل ناظم ، جوشقانی و کردی

د : شاید هم در همسایگی و همجواری با طوایف و گروه های دیگر یاد گرفته باشند ، مثل محرمات که از خلج آموخته اند ؛ در حال حاضر نقش های مختلف مثل کله اسبی ، عرب چرپانلو ، رحیم لو ، صفی خانی ، مُحرمات ، بولی ، ماهی درهم ، وزیر مخصوص ، قزل قیچی ، شاه پسند ، ترمه گل ، بته قبادخانی و ترکیبات این طرح ها ، در ایل بافته می شود

در هر حال ، هنرهای دستی ما که سابقه طولانی را پشت سر گذاشته بود ، میرفت که رشته های پیوند با گذشته را قطع و جنبه دیگری به خود بگیرد ؛ رکود این هنرها که علاوه بر بازدهی مادی و معنوی و امرار معاش عشایر بود ، موجب مهاجرت بسوی شهرها ، که خود مشکل بزرگی است ، گشت

نگاهی به ایل قشقایی

  مقاله همدان تحت word دارای 18 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله همدان تحت word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله همدان تحت word

مقدمه   
جغرافیای طبیعی   
سابقه تاریخی    
نگاهی کوتاه وگذرا به بافت قدیم شهر همدان  
جمعیت ، نژاد و پراکندگی  
محلات و کوی های قدیمی  
آثار وابنیه‌های تاریخی و نقاط دیدنی  
بقاع و اماکن مذهبی  
مدارس ومساجد  
آثار تاریخی  
بناهای دیدنی  
غارهای همدان  
صنایع دستی  
منابع وماخذ  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله همدان تحت word

1- مختصری پیرامون آثار مذهبی ، تاریخی و دیدنیهای استان همدان ؛     دکترحسین ارشادی

2-   هگمتانه   ؛    سید محمدتقی مصطفوی

3-    فرهنگ ایران زمین  ؛  پور داود

جغرافیایی طبـیعی

 الف) موقعیت و مساحت : استان همدان با وسعتی  در حدود 20 هزار  کیلومتر مربع که درحدود 2/1% مساحت کل کشور را تشکیل میدهد ، در غرب ایران بین مدار 33 درجه و 59 دقیقه تا 25 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی و 47 درجه‌و34دقیقه تا 49درجه‌و36 دقیقه طول شرقی‌از نصف‌النهار گرینویچ قرار گرفته است .این استان از شمال به استان زنجان ، از جنوب به استان لرستان (بروجرد) و از شرق به استان اراک و از مغرب به استانهای باختران
و قسمتی از کردستان محدود میباشد

مهمترین کوههای استان عبارتند از

 - الـوند : رشته‌کوهی است تک در ابتدا و امتداد سلسله‌کوههای زاگرس که از کوههای میانی فلات ایران محسوب و مربوط به دوران سوم زمین شناسی است . درجنوب شهرستان همدان واقـع و از شمال غـربی به کوه خدابنده‌لـوی سنـندج و کـوه مهم چهـل چشمه کردستان واز جنوب شرقی به ارتفاعات راسوند اراک و کوه وفس متصل است .خط‌الراس‌آن‌حد طبیعی‌بین شهرستان همدان وتویسرکان می باشد وبلندترین قله آن موسوم به الـوند در 18 کیلومتری جنوب شهر واقع و ارتفاع آن 3574 متر می باشد
- کوههای کم ارنفاع چنگ الماس  در شمال دهستان مهربان که ارتفاع بلندترین قله آن 2525 متر میباشد
-  کوههای قره‌داغ با 2365 متر ارتفاع
- کوههای ارمنی در شمال بخش کبوترآهنگ

- کوه وفس در مشرق با ارتفاع  2540 متر

- سلسله‌کوههای‌خرقان‌ درشمال شرقی‌که خط‌الراس‌ طبیعی بین همدان‌ وقزوین‌ محسوب‌ میشوند

- گردنه مشهور آوج با ارتفاع 3013 متر و در مسیرسلسلهکوههای خرقان قرار گرفته‌است

 ج)رودخـانه‌ها 

    1- رودخانه قره‌چای     2- رودخانهسیمینه    3- رودخانهخاکو    4- روخانهدرهمرادبیگ
5- رودخانه عباس آباد 6-رودخانه فرجین    7- روخانه گردنهاسدآباد  8- روخانههمه‌کسی

رودخانه‌های دیگر همدان عبارتنداز : ابـوک ، ارزانفود و فرجین

سابقه تاریخی

هـرودت مورخ یونانی بنای شهر همدان را که به دیاکس ، نخستین شهریار ماد نسبت میدهد میـنویسد پس از آنکه این پادشـاه هگمـتانه را جهت پایتخت کشور خویش برگزیـد ، کاخـی عجیب ومستحکم بصورت هفت قلعه که هریک درون دیگری قرارگرفته بود ساخت وبه تقلید از رنگ‌آمیزی قصرهای بابلی ، کنگره های هریک ازدیوارهای قصر مزبور را برنگی در آورد  و کاخـی بس بلند مخصوص شاه و خزانه سلطنتی در آخرین قلعه درونی بر پا ساخت وسکنه شهر خارج از حصارها مسکن داشتند . محیط آخرین دیوار قلعه تقریباً به بزرگی
شهر آتن بود. این قصر دارای 300 تا 1000 اطاق و هر اطاق را 8 درب آهنین بوده‌است
(655 تا 708  ق‌ م ) اما آنچه‌که در کتیبه تگلات‌پالسراول شهریارآشوری که مربوط به قرن‌یازدهم پیش از میلاد میباشد در مورد همدان آمده ‌است«در این کتیبه نام همدان همدانا نوشته شده است » مشخص می سازد که گفتههرودت مبنی بر بنای شهر توشط دیوکس محقق نبود و احتمالاً این پادشاه با ایجاد هفت قلعه حیرت انگیز فوق بر آبادانی وتوسعه آن افزوده است . بهرحال از آنچه که سایرمورخین بیگانه در مورد همدان نگاشته‌اند می توان پی‌برد که این شهردر دوران زمامداری دیوکس بعنوان پایتخت دولت ماد اهمیت و رونق خاصی داشته‌است در این زمینه پلی بیوس مورخ دیگر یونانی (204 تا 132 ق.م) همدان باستانی رابدینگونه توصیف می نماید

در د امان کوه ارنتس  (به زبان یونانی مقصود کوه الوند است) شهر هگمتانه با قلعه و ارگ مستحکم وعجیب حیرت آوری قرار گرفته ، قصر شاهی درون آخرین قلعه آن استوار
گردیده و مساحت زمین زیر کاخ شاهی در حدود 1300 متر است . وضع ساختمان و آرایشهای عجیب وتزئیناتی که در این کاخ بکار رفته‌است بنحوی است که توصیف آن مبالغه‌آمیز بنظر می رسد. چوبهایی که در آن بمصرف رسیده پوشیده‌ از زر و سیم است ، درها و ستونها و رواقها با هزاران گونه کنده‌کاریها ونقش ونگارها آراسته‌شده ویک تیر عاری از زیور و یک دیوار بی پیرایه در آن کاخ یافت نمی شود حتی کاشیهایی که
زینت بخش ازارها و دیوارهای درونی قصر است با پوششی از آب نقره سیم‌ اندود گشته همه چوبها از جنس سرو وکاج است

بهرحال پس از شکست دیوکس بوسیله سارگن پادشاه آشور  وتحقق وحدت مادها  که‌ برای اولین بار توسط او مطرح شده بود توسط یکی  دیگر از رؤسای ماد بنام فرورتیش یا فرااورتس شکل می‌گیرد و هم او ناحیه وسیعی از همدان را به اشغال خود در می آورد  ودر زمامداری آخرین پادشاه ماد موسوم به ایختوویکو یا آستیاک بدنبال درخواست مردم
اکباتان « بزبان یونانی آن را اکباتان میخواندند » ودر سال 550 ق . م  و پس از 3 سال جنگ سلسلهمادها بوسیله کوروش هخامنشی منقرض گردید

بعضی از مورخین اعتقاد دارند که شهر همدان در دوره بخت‌النصر ویران شده‌ است ودر زمان داریوش اول از نو آباد گردیده و کشف آثار متعدد از این دوره در همدان علاوه بر
تائید این نظریه مشخص می سازد که همدان پایتخت تابستانی هخامنشی بوده است

در دوران  قدرت نمائی اسکندر همدان بعنوان  ستاد  فرماندهی سلوکیان برضد پارتی ها مورد استفاده قرارمی گیرد وسالیان بعد پس از آنکه اشکانیان قدرت کافی یافتند وبر تمامی ایران تسلط پیدا کردند همدان را پس از تصرف  برای پایتخت تابستانی خود انتخاب می نمایند (250ق.م) وکشف آثار فراوان مربوط به دوره زمامداری ساسانیان در نقاط مختلف استان مؤید این نکته است که در این دوره نیز همدان مورد توجه قرار داشته است 

و بعد هنگام طلوع آفتاب درخشان اسلام مردم همدان از جمله اولین مردمی هستند که در جهت مقابله و پشت پا زدن به اختلافات طبقاتی شدید و ظلم و ستم دوران ستمشاهی خانواده ساسانی بفرمان رسول اکرم (ص)  بر تشرف بدین مبین اسلام پاسخ مثبت می دهند

و در سال 319 هجری  و در زمان تسلط دیلمیان  همدان مرکز کشمکشهای فراوان بین حسنویه و دیلمیان وکاکویه قرار می گیرد تا اینکه عاقبت همدان در تقسیمات به رکن‌الدوله می رسد وسپس شمس الدوله از طرف سیده‌خاتون زمامداری همدان را بدست می آورد وهم اوست که وزارت خود را به فیلسوف نامدار ایران «ابوعلی سینا » می سپارد

در حمله خانمانسوز مغول (617 ه .ق ) همدان نیز از این آسیب بزرگ و وحشتناک برکنار نمی‌ماند ودر زمان هلاکو خان بمدت شش ماه مقر فرماندهی او می شود وسالیان بعد یکی از اعقاب ایلخانیان بنام بایدوخان‌مغول (695 ه.ق) در این شهر تاج گذاری می‌کند وتوسط همین شخص است که جهت ترمیم ویرانیهای شهر کوششهایی مبذول می گردد . در زمان غازان‌خان نیز اقداماتی در آبادانی شهر از جمله ساختن خانقاهی انجام می گیرد

و پس از چنگیزیان در حملات یکی دیگراز خونخواران تاریخ یعنی تیمور وتاسیس حکومت قره‌قویونلوها بر ویرانه‌های ایران توسط اشخاصی چون امیر حسین بیک و بازماندگان او چون اغورلو از تیموریان همدان نیزاز این آشوب مصون نمی ماند . تا اینکه در دوران حکومت صفویان و به گاه حکومت شاه‌اسماعیل که ظاهراً به آبادی ایران علاقه‌مند است در این شهر اقداماتی چون ایجاد کارخانه چرم سازی صورت می پذیرد و قلمرو علی شکر نامی که دراین دوران به همدان اطلاق می شود بعنوان یکی از بیگلربیگی‌ها و یکی از املاک معتبر شیخ علیخان رئیس‌الوزرای شاه سلیمان اعتباری خاص می یابد پس از انقراض صفویه و بروز هرج ومرج و در سال 1138 هجری شهر همدان بدنبال پایداریهای مردانه مردم اما بعلت فقدان ادوات جنگی به‌تصرف احمد پاشا والی بغداد درمی آید ولی مجدداً در زمان شاه طهماسب دوم ترکان عثمانی بر این شهر تسلط می یابند وبعد در سال 1145 بموجب پیمانی که میان ایران وعثمانی امضاء می‌شود شهر همدان بطور قطع به ایران تعلق پیدا می کند . تا اینکه درزمان حکومت قاجاریان بعنوان ستاد فرماندهی محمدعلی میرزای دولتشاه در جنگ با علی پاشا والی بغداد مجدداً در گیر جنگ می شود و عاقبت در زمان تسلط پهلویان براین منطقه از کشور همان شد که بر سایر نقاط روا رفت . ویرانه‌های باقی مانده بر روی تپه تاریخی هگمتانه در مرکز و قلب شهر بعنوان لایه روئین تاریخ چندین هزارساله از ماد تا پهلوی و بعنوان تمدن پهلوی ویا دروازه‌های تمدن بزرگ به مثابه گواه زنده‌ایست که بر تارک شهر همچون سایهای نفرت انگیز خودنمائی می کند

نگاهی کوتاه وگذرا به بافت قدیم شهر همدان

  تحقيق بررسي التـزام عملي به اعتقادات مذهبي تحت word دارای 56 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقيق بررسي التـزام عملي به اعتقادات مذهبي تحت word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقيق بررسي التـزام عملي به اعتقادات مذهبي تحت word

فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه    
بیان مسئله    
اهمیت و ضرورت تحقیق    
اهداف پژوهش    
فرضیه پژوهش    
تعاریف و اصطلاحات    
تعریف عملیاتی التزام عملی به اعتقادات مذهبی    
فصل دوم : پیشینه تحقیق
مقدمه    
الف) نقش باورهای اعتقادی در تحکیم خانواده    
نمودهای باورهای دینی    
ب) نقش اعمال عبادی در تحکیم خانواده    
آثار تربیتی عبادات    
الف) آثار تربیتی عبادات بر همسران    
ب ـ آثار تربیتی عبادات بر فرزندان    
اصول و روش‌های تأثیرگذاری والدین    
سلامت روانی در پرتو التزام به آموزه های دینی    
عبادت پروردگار و سلامت روان    
ایمان و سلامت روان    
توکل به خدا و سلامت روان    
یاد خدا و سلامت روان    
دعا و سلامت روان    
روزه و سلامت روان    
نماز و سلامت روان    
صبر و خویشتن داری و سلامت روان    
انس با قرآن و سلامت روان    
زکات و سلامت روان    
زکات و سلامت روان    
نتیجه گیری    
مطالعات و پژوهشهای انجام شده    
فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه    
روش تحقیق    
جامعه و نمونه آماری    
جامعه آماری    
روش نمونه گیری    
روایی آزمون    
پایایی آزمون    
شیوه اجرا و نمره گذاری    
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه    
فصل پنجم بحث و نتیجه گیری
مقدمه    
محدودیت های پژوهش    
پیشنهادهای موضوع پژوهش    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقيق بررسي التـزام عملي به اعتقادات مذهبي تحت word

1    احمدی ابهری, علی .(1376). نقش ایمان واعتقاد مذهبی در درمان بیماری ها. اندیشه و رفتار. ضمیمه  ش 9 و10 . تهران : انیستتو روان پزشکی . صص (57-40)
2    آزموده , پیمان و همکاران . (1386) . نقش دین در زندگی . تهران : روان شناسی
3    امام خمینی ره . (1370) . آداب الصلوه . تهران : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره
4    بی ریا, ناصر و همکاران . (1375) . روانشناسی رشد بانگرش به
5    منابع اسلامی . تهران : سمت
6    پناهی, علی احمد. (1384). آرامش در پرتونیایش . قم : موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی
7    حرعاملی , محمد بن حسن . (1412ق) . وسایل الشیعه . قم : موسسه آل البیت
8    حسینی د شتی , مصطفی . (1376) . معارف ومعاریف . قم : بی نام
9    حیدری , مجتبی . (1385) . دینداری و رضامندی خانوادگی . قم : موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی ره
10    خوانساری , جمال الدین محمد .(1373) .شرح غررالحکم و در رالکلم .تهران : دانشگاه تهران
11    دوان , شلتز . (بی تا) . نظریه های شخصیت . مترجم : یحیی سیدمحمدی . (1384) . تهران : ویرایش
12    دیلمی, حسن بن محمد .(1412ق) . ارشاد القلوب. قم : شریف رضی
13    سالاری فر, محمدرضا . (1386) . خانواده درنگرش اسلام و روانشناسی . قم : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
14    شهیدی , سید جعفر . (1372) . نهج البلاغه . تهران : آموزش وانقلاب اسلامی
15    قاسمی , سلیمان . (1388) . بهداشت و سلامت روان . قم : موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
16    محمدی ری شهری , محمد . (1381) . میزان الحکمه . قم : مرکز تحقیقات دارالحدیث
17    نوری طبرسی , میرزاحسن . (1408ق) . مستدرک الوسایل .  قم : موسسه آل البیت

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقيق بررسي التـزام عملي به اعتقادات مذهبي تحت word

1    احمدی ابهری, علی .(1376). نقش ایمان واعتقاد مذهبی در درمان بیماری ها. اندیشه و رفتار. ضمیمه  ش 9 و10 . تهران : انیستتو روان پزشکی . صص (57-40)
2    آزموده , پیمان و همکاران . (1386) . نقش دین در زندگی . تهران : روان شناسی
3    امام خمینی ره . (1370) . آداب الصلوه . تهران : موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره
4    بی ریا, ناصر و همکاران . (1375) . روانشناسی رشد بانگرش به
5    منابع اسلامی . تهران : سمت
6    پناهی, علی احمد. (1384). آرامش در پرتونیایش . قم : موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی
7    حرعاملی , محمد بن حسن . (1412ق) . وسایل الشیعه . قم : موسسه آل البیت
8    حسینی د شتی , مصطفی . (1376) . معارف ومعاریف . قم : بی نام
9    حیدری , مجتبی . (1385) . دینداری و رضامندی خانوادگی . قم : موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی ره
10    خوانساری , جمال الدین محمد .(1373) .شرح غررالحکم و در رالکلم .تهران : دانشگاه تهران
11    دوان , شلتز . (بی تا) . نظریه های شخصیت . مترجم : یحیی سیدمحمدی . (1384) . تهران : ویرایش
12    دیلمی, حسن بن محمد .(1412ق) . ارشاد القلوب. قم : شریف رضی
13    سالاری فر, محمدرضا . (1386) . خانواده درنگرش اسلام و روانشناسی . قم : پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
14    شهیدی , سید جعفر . (1372) . نهج البلاغه . تهران : آموزش وانقلاب اسلامی
15    قاسمی , سلیمان . (1388) . بهداشت و سلامت روان . قم : موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
16    محمدی ری شهری , محمد . (1381) . میزان الحکمه . قم : مرکز تحقیقات دارالحدیث
17    نوری طبرسی , میرزاحسن . (1408ق) . مستدرک الوسایل .  قم : موسسه آل البیت

چکیده

هدف این پژوهش بررسی میزان التزام عملی به اعتقادات مذهبی در میان دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان می باشد

برای انجام این تحقیق یک نمونه 30 نفری از بین جامعه آماری که دختران مقطع متوسطه شهر اصفهان و به تعداد 45702 نفر می باشند انتخاب شدند و از پرسشنامه 45 سوالی (نویدی،1376) که به همین منظور تهیه شده است ، استفاده شد

برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش  tتک گروهی استفاده شدو از مقایسه میانگین جامعه با بر آورد به دست آمده این نتیجه به دست آمد که دختران مقطع متوسطه شهر اصفهان التزام عملی به اعتقادات مذهبی دارند

فصل اول : کلیات تحقیق

مقدمه

از آن دم که آدمی از اَعلاعلیین قرب حق به غربت گاه تنهایی فرود آمد همواره به دنبال روزگار وصل خویش بوده است تا پنجره ای به سوی انوار الهی بگشاید و در فروزش آفتاب عشق جانش شیفتگی و شیدایی و معرفت و آگاهی بیاید و از عالم خاکی راه به سوی ملکوت و حریم ربوبی بگشاید

برخیــز تـا بــه عهــد امـانت وفــا کنیـم                تقصیرهــای رفتـــه بـــه خـــدمت قضا کنیم

چون برترین مقام ملک دون قدر ماست                 چنــدین بــه دست دیــو زبـــونی چـرا کنیم

یــا رب تو دست گیر که آلاء و معرفت                 در خورد توست و در خور ما هر چه ما کنیم

عبادت تنها اظهار بندگی و عبودیت نیست بلکه نغمه نیازمندی جوشیده از سویدای دل و چشم نیازی است که از سوی قطرات مشتاق وصل به دریای لایزال و لایتناهی دوخته شده است

انسان موجود نیازمند به خدای متعال است برای اینکه آرامش روح و روان داشته باشد  و از سردرگمی و پوچی و بی هدفی  بیرون بیاید و راه و رسم درست نظم و قانون را بداند و آنها را در زندگی به کار برد. باید عبادت خدا بکند و اگر نماز گزارد و با طراوت و طهارت جسم و جان این دعوت زلال حق را اجابت کند و از سر سوز در محضر ربوبی حضور یابد طعم نور و روشنایی را می چشد و رنگ جاودانگی می گیرد و از سر تا پا متبرک می شود و برای این که در مظاهر دنیای صنعتی غرق نگردیم و دچار پوچی و بی هدفی مادیگرایان نگردیم راهی جز عبادت و ارتباط با خدا نداریم

بیان مسئله

سرمایه عمر و فرصت های زندگی از کف می رود و همچون ابرهای گذران از آسمان حیات ما می گذرد باید هوشیار بود و از این رهگذر بیشترین بهره را برد و بندگی خدا کرد

پرستش و اطاعت ظاهری اگر بدون تسلیم و پذیرش قلبی باشد بی ارزش است .بنده باید تسلیم محض و بی قید و شرط امر خدا باشد و در فرمان الهی و دین خدا ، سلیقه ها و خواسته های شخصی را کنار بگذارد و به نیش و نوش آمدن دیگران و خوش آمدن و بد آمدن مردم بی اعتنا باشد .این تسلیم محض و بی چون و چرا بودن همان عبودیت است که فلسفه عبادت است

ابلیس با آن همه سابقه عبادت چون روحیه عبودیت نداشت در مقابل فرمان خدا درباره ی سجده بر آدم سرپیچی کرد و مطرود شد .ریشه استکبار و اعراض مردم از دعوت های انبیا آن بوده که حالت تسلیم و عبودیت نداشتند و تابع خواسته دل بودند . قرآن می فرماید

« افکما جائکم رسول بما لا تهوی انفسکم استکبرتم » (بقره – 60)

آیا هر گاه پیامبری از طرف خداوند برای شما قانونی می آورد که مطابق دلخواهتان نبود ، تکبر

می ورزیدید ؟

مومن خداپرست ، باید به گسترش فرهنگ عبادت بپردازد و تنها به نماز و عبادت خود اکتفا نکند بلکه دیگران را هم  با خدا و پرستش آشنا کند

توصیه به حق و وظیفه تبلیغ بر عهده ی هر مومن است خداوند بعد از ایمان و عمل صالح انسان را به دعوت به حق و صبر فرا می خواند : « و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر » (عصر – 3)پس باید با تمام نیرو در خانه، محله، مدرسه، ادارهو شهر و روستا به فکر روستا و توسعه اهداف الهی خود باشیم و در این راه هرگونه توانایی خود را به کار گیریم و باید این مسئله را از نسل جوان و از نزدیکترین افراد و اطرافیان خود آغاز کنیم و پیش از آن نیاز است که بدانیم در جامعه اطراف ما چه میگذرد .پژوهش حاضر دنبال این مسئله است که بداند میزان التزام عملی به اعتقادات مذهبی در میان دختران مقطع متوسطه شهر اصفهان به چه اندازه است ؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

هماهنگی مذهب با فطرت انسان ها اصلی ترین عنصری است که لزوم آن را آشکار می سازد .نشانه ی این ،گرایش غالب انسان به مذهب و ادیان در طول تاریخ بشر است . چنان که با تمام تحولات و تطّورات حیات بشری در سخت ترین شرایط زندگی از این سو تا آن سوی جهان ،مذهب و دین حضور خویش را در میان مردم به عنوان یک نیروی درونی و غیر متکی به زور و قدرت و تزویر حکومت ها حفظ کرده است

میل به سعادت و کمال فردی و شکوفایی قابلیت های بشر در این مسیر (دین) میسر است .هر انسانی طالب کمال است و میخواهد به نحو مطلوب از تمام توانیهای خویش بهره برداری نماید ولی آدمی در محدوده ی زندگی مادی هرچه پیشرفت کند باز در برابر بسیاری از حقایق عالم و شگفتیهای دنیا احساس جهل و حقارت می کند

در این میان دین و مذهب آنچنان شناختی را به انسان ارزانی می کند که خود را محور هستی دانسته و همه نعمت ها و خلایق دیگر را در اختیار خویش می بیند و احساس مسئولیت نموده و بار سنگین امانت الهی را به دوش می کشد تا از این صحنه پیروز به در آید و موضوع پژوهش از آن جهت حائز اهمیت است که حیات طیبه انسان در سایه حاکمیت دین خدا وقتی حاصل خواهد شد که انسانها دل خود را با یاد خدا زنده نگه دارند و به کمک آن بتوانند با همه جاذبه های شر و فساد مبارزه کنند و همه بت ها را بشکنند و دست همه ی شیاطین  درونی و بیرونی را از وجود خود قطع کنند

یکی از هدفهای اصلی تاسیس حکومت اسلامی تربیت افراد متدین و مومن و پایبند به ارزشهای اسلامی بود و تربیت نوجوانان و جوانان به نحوی که بتوانند در دنیای پر آشوب و پر فراز و نشیب امروز بیانگر و فریادگر ارزشهای اسلامی و اصولی انسان در دنیا باشد و نقش تربیتی پیشوایان مذهبی ،پیشگامان علمی ،معلمان و مربیان جامعه در تدوین منشور تربیتی الهام گرفته از تعالیم اسلام و استفاده بهینه از یافته های علوم تربیتی در برنامه ریزی به مرور زمان گسترده تر و حساس تر می شود

اهداف پژوهش

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان التزام عملی به اعتقادات مذهبی در میان دختران مقطع متوسطه شهر اصفهان می باشد

فرضیه پژوهش

دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر اصفهان به اعتقادات مذهبی التزام عملی دارند

تعاریف و اصطلاحات

دوره متوسطه : کلیه دانش آموزانی که از دوره راهنمایی فارغ التحصیل شده باشند و به دوره ی بعدی راه پیدا کرده باشند .(علی باقریان ، 1377 )

نماز : پرستش ،سجود ، بندگی و اطاعت ،خم شدن برای اظهار بندگی و اطاعت (فرهنگ فارسی عمید )

نمازگزار : نماز خواندن ، کسی که نماز می خواند .(فرهنگ فارسی عمید )

التزام عملی : همراه بودن ، ملازم شدن ،بایسته داشتن ،ملزم شدن به امری (فرهنگ معین )

روزه : احتراز از خوردن و آشامیدن و مفطرات دیگر از طلوع صبح تا غروب ، صوم (فرهنگ معین)

عبادت : پرستش کردن ،بندگی کردن ،طاعت کردن خدای را ، پرستش ( فرهنگ فارسی معین )

تعریف عملیاتی التزام عملی به اعتقادات مذهبی

التزام عملی به اعتقادات مذهبی آن چیزی است که پرسشنامه التزام عملی به اعتقادات مذهبی (نویدی) می سنجد و نمره 169 به بالا مد نظر می باشد

متغیر پژوهش : در این پژوهش متغیر ، التزام عملی به اعتقادات مذهبی در میان دانش آموزان دختر مقطع متوسطه می باشد

  مقاله ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ( کيفي – يادگيري ) تحت word دارای 30 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ( کيفي – يادگيري ) تحت word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ( کيفي – يادگيري ) تحت word

1 – دکتر بی آر، هرگنهان . دکتر السون ، میتواچ ، استادان دانشگاه هملاین ، 1376 ،

 مقدمه ای بر نظریه های یادگیری . ترجمه دکتر علی اکبر سیف

2 – براون ، سالی ، هورن ، هلن ، 1381 . 500 نکته چگونه کیفیت آموزشی را بهبود بخشیم .مترجم : دکتر فرخ لقا رئیس دانا . تعدادصفحات

3 – دکتر حسنی ، محمد ، دکتر احمدی ، حسین ،1384 ارزشیابی توصیفی الگویی نو در ارزشیابی تحصیلی

4 – هومن ، حیدر علی ، اندازه گیری روانی و تربیتی فن تهیه تست ، تیتراژ 5000 ، تعداد صفحات

5 – دکتر خوی نژاد ، غلامرضا ، 1372 . اندازه گیری و آزمودن در تعلیم و تربیت . ناشر: چاپ انتشار مؤسسه آستان قدس رضوی ، تألیف استفن جی ، جورژ. 1990 ،ویلیام وایرزما ، تعداد صفحات

6 – رؤوف ،علی ، 1380یاد دادن برای یاد گرفتن ، سازمان پژوهش و برنامه ریزی ، انتشارات مدرسه ، تعداد صفحات

7 – رستگار ، طاهره ، 1382 . ارزشیابی در خدمت آموزش . مؤسسه فرهنگی و هنری منادی تربیت ، فراهانی ، مهدی . 1384 . مقدمه ای بر ارزشیابی کیفی آموخته های فراگیران . ناشر : مؤسسه فرهنگی سمت

8 – ولف ، ریچارد ، 1371 . ارزشیابی آموزشی . مرکز نشر دانشگاهی . ترجمه دکتر علیرضا کیا منش ، تعداد صفحات

9 – مجله رشد آموزش ابتدایی ، 1384 . دور فهم . انتشارات آموزش و پرورش

10 – رشد معلم ، 1384 ،دوره 24 اسفند

11 – ژرژنوازه ، ژان پل کارونی ، 1376 ، روان شناسی ارزشیابی تحصیلی، ترجمه دکتر حمزه گنجی ، تعداد صفحات

12 – سیف علی اکبر ، 1375 ، روشهای اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی ، تهران نشر دوران  

موضوع : ارزشیابی توصیفی

به عنوان معلم باید عمیقاً باور داشته باشیم که هر دانش آموز قابلیت رشد و یادگیری را دارد به شرط آنکه ابزارهای سنتی ارزشیابی را که بدون توجه به تفاوتهای فردی ، فقط به دنبال نقطه ضعف هاست رها کنیم و ابزاری بسازیم که توانایی ها را شناسایی کند و به دانش آموز اعتماد به نفس بخشد و زمینه را به گونه ای مهیا کنیم که نمره گرایی از بین برود و معلم و دانش آموز و اولیاء همه به دنبال کیفیت کار باشند نه کمیت . کثرت مقالات و کتبی  که اخیراَ به پیشرفت ارزشیابی تحصیلی اختصاص یافته و در آنها کوشش شده است تا ضرورت و شایستگی ارزشیابی رد شود یا اثر بخشی آن بهبود یابد خود مؤید این واقیت است که ارزشیابی های کیفی تا چه اندازه مورد توجه و سؤال می باشند . اصطلاح ارزشیابی در معنای بسیار وسیع خود عبارت از عملی است که به وسیله آن درباره واقعه ای ، یا یک فرد یا شئ با توجه به معیاری قضاوت می شود

از طرف دیگر موضوع قضاوت و معیار ارزشیابی هر چه باشد در نفس عمل تغییری ایجاد نمی شود ، بنابراین عمل ارزشیابی حوزه بسیار گسترده ای دارد که غیر از بارزده های تحصیلی چندین نمونه دیگر می توان برای آن ذکر نمود . در واقع امتحان نوعی قضاوت است که طبق اصول معینی انجام می شود و وسیله ای برای توصیف تغییر رفتار دانش آموز در جهت اهداف آموزش و پرورش و کمک به بهبود یادگیری است

ارزشیابی یکی از ارکان هر برنامه درسی است همان طور که در ابتدای هر درس با انجام ارزشیابی تشخیص میزان دانش و توانایی فراگیران سنجیده می شود . پس از هر درس و در پایان درس نیز آموخته های دانش آموزان ارزشیابی می گردد

معمولاً ارزشیابی هم میزان پیشرفت فراگیران و هم میزان توفیق آموزگاران را می سنجد و نقاط قوت و ضعف برنامه آموزشی را نشان می دهد

ضمناً آموخته های فراگیران در سه حیطه ی دانش – مهارت علمی – نگرش مورد ارزش و سنجش قرار می گیرد

در این ارزشیابی رشد میزان یادگیری هردانش آموز مورد نظر است و همچنین فعالیت تلاش فردی و گروهی دانش آموزان منظور می شود . فعالیت خارج از کلاس دانش آموزان بخشی از نمره ارزش یابی مستمر را شامل می شود و ضمناًباید به تفاوتهای فردی فراگیران توجه شود

در پایان برای داشتن یک ارزشیابی توصیفی همراه با یادگیری مؤثر و مفید لازم است که معلمان با اهداف این نوع کار و ابزار و نحوه ی انجام آن آشنا شوند وآنگاه اولیاء را در جریان کار قرار دهند و آنها را توجیه کرد و سپس دانش آموزان را توجیه کرد و در این صورت است که همگی با هم با فکر و توان هم می توانیم راه را تا پایان ادامه دهیم و به نتایج مطلوب برسیم

امیدوارم این مطالعه بتواند به گسترش شناخت انسان آن طور که در موقعیتهای واقعی زندگی روزمره اش رفتار می کند کمک نماید

اهدافی که ارزشیابی تحصیلی در نظر دارد

با عنایت به اهمیت ارزشیابی می توان اهداف زیر را برای آن مطرح نمود

- ارزشیابی می تواند به عنوان عاملی مؤثر در تشخیص شیوه صحیح تدریس و کمک به ارتقاء و اعقلای آن یاری رسان معلم باشد

- بر اساس نتایج حاصله از ارزشیابی می توان در انتخاب معلمان کارآمد و شیوه تدریس مؤثر تصمیم گیری نمود

- دانش آموزان در این زمینه بهره ور خواهند شد و از نتایج ارزشیابی می توانند به نقاط ضعف و قوت خود آگاهی پیدا نموده درصدد رفع یا تقویت آن نقاط باشند

- ترسیم ضوابط خاص در زمینه ی ارائه ی شیوه های مؤثر

-  تدریس هدفهای ارزشیابی بر حسب سؤالی که ارزشیاب درباره بازده مورد ارزشیابی مطرح میکند فرق می کند و کار آن گروه از شیوه های ارزشیابی که در نظام تحصیلی به کار می رود . این است که تحقیق هدف های آموزشی را کنترل می نماید

اهداف این تحقیق عبارتند از

مقصود از ارزشیابی خدمت به آموزش است ، نه در کمین نشستن برای غافلگیر کردن دانش آموزان و محک زدن او با معیار آنچه «نمی داند» فرهنگ موفقیت را میتوان با کاربرد روش صحیح در آموزش و ارزشیابی بر فضای کلاس غالب کرد

در ارزشیابی (توصیفی) میزان افزایش یادگیری هر دانش آموز مدنظر می باشد و همچنین فعالیت تلاش فرد و گروهی دانش آموزان منظور می شود

فعالیت خارج از کلاس فراگیران بخشی از نمره ارزشیابی مستمر را شامل می شود و ضمناً باید به تفاوتهای فردی فراگیران توجه شود

اطلاعات حاصل از سنجش و ارزشیابی مستمر هر دانش آموز به این پرسش معلم پاسخ دهد که این دانش آموز در کجا قرار دارد . و برای پیشرفت  او چه می توان کرد ؟ نه این که معلم نتیجه گیری نماید که مثلاً این دانش آموز زیر حد متوسط ، کند ذهن یا تیز هوش است

اهداف تحقیق :

کسب مهارت های بحث و گفتگو

مشارکت در فعالیتهای گروهی

ایجاد انگیزه برای مطالعه و یادگیری

کسب مهارتهای مربوط به ارتباطات بین فردی

کسب مهارتهای مطالعه درست

توجه به موضوع مورد مطالعه

کسب مهارت تفکر انتقادی

ارتباط بین یادگیری قبلی و بعدی

تثبیت یادگیری از طریق مرور کردن ، سؤال جواب و یافتن جواب

تلفیق مهارتهای شنیدن ، خواندن ، تفکر و نوشتن

افزایش اعتماد به نفس و ابراز وجود

چکیده

در این مقاله سعی شده است که بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ( کیفی – یاد گیری ) فراگیران با توجه به اهمیت آن نگاهی داشته باشیم

بر اساس این روش که همان سنجش عملکرد یادگیرندگان و مقایسه نتایج حاصل با هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده به منظور تصمیم گیری که آیا فعالیت های آموزشی معلم و تلاش های فراگیران به نتایج مطلوب رسیده است . بدین منظور از انواع ارزشیابی ها که شامل آغازین – تکوینی ( مستمر ) پایانی ( تراکمی ) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است

هم چنین اصول و مفاهیم قابل تاکید در ارزشیابی توصیفی و نقش آن در آموزش و یادگیری حد نظر واقع شده است در این مباحث سعی شده که اهداف ارزشابی توصیفی و ارتباط آن با ارزشابی تکوینی بیان شود . بعد از این موارد ابزارهایی که در این روش استفاده می شود

پوشه کار – پروژه – آزمون های عملکرد می باشد

برای مثال : در آزمون عملکرد ،  تهیه یک آزمون عملکرد از نوع سیاهه یا چک لیست می باشد

در مجموع  امیدواریم که راهکارهای مناسب جهت چگونگی استفاده از ابزار ها و نتایج حاصل از ارزشیابی توصیفی ارائه شده باشد

  مقاله نقش علم و صنعت در جامعه اسلامي تحت word دارای 25 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نقش علم و صنعت در جامعه اسلامي تحت word   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله نقش علم و صنعت در جامعه اسلامي تحت word

مقدمه  
بخش اول: نقش علم و صنعت در جامعه ی اسلام  
نقش علوم طبیعی در خداشناسی  
نقش علوم طبیعی در قوام و اعتلای جامعه ی اسلامی  
بخش دوم: شناخت طبیعت از نظر قرآن کریم  
هدف طبیعت شناسی  
امکان شناخت طبیعی  
مسائل مهم طبیعت شناسی  
مجاری شناخت طبیعت  
مراتب شناخت طبیعت  
آفات شناخت  
اصول راهنما در شناخت طبیعت  
جمع بندی  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله نقش علم و صنعت در جامعه اسلامي تحت word

خلاصه کتاب

قرآن و علوم طبیعت

تألیف: دکتر مهدی گلشنی، استاد دانشگاه صنعتی شریف

ناشر: تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چاپ سوم-

«مقدمه»

به علت پیشرفت علم و فناوری در غرب در دویست سال گذشته مسأله جایگاه علوم طبیعت (علوم فیزیکی و زیستی) در قرآن در یکصد سال گذشته همواره مورد بحث فضلای مسلمان بوده است

این دیدگاه ها را می توان از لحاظ موضع گیری نسبت به علوم تجربی رایج به سه گروه تقسیم کرد

1- گروهی اصالت را به معارف اسلامی داده اند و برای علوم جدید شأنی قائل نیستند و یا با آنها مخالفند. که عده ای علوم فیزیکی و طبیعی جدید را در تعارض با اسلام می بینند

2- گروهی علوم طبیعت را یک فعالیت بشری تلقی کرده اند و برای دین شأنی در شناخت طبیعی قائل نیستند. اینها می گویند علوم طبیعت مربوط به عقل بشری است و نیازی به توصیه های دین در این خصوص نیست

3- بعضی از فضلای مسلمان برآنند که علم توصیه شده در قرآن هم شامل معارف خاصّ دینی است و هم شامل علوم طبیعت

رواج بینش گروه اول به عدم رشد علوم طبیعت در جوامع اسلامی منجر شده و رواج بینش گروه دوم به علم زدگی و دوری از علم و حکمت و ارزش های اخلاقی منجر گشته است

 تصور اسلامی علم

در اسلام احادیث زیادی در مورد ارزش و اهمیت علم و سواد آموزی از طرف رسول خدا و ائمه اطهار ( ع ) بیان شده است ، همانند حدیث معروف « طلب العلم فرضه علی کل مسلم » فراگرفتن دانش بر هر مسلمانی واجب است

از آیات و روایات مختلف چنین استنباط می شود

1-    در بسیاری از آیات و روایات علم به صورت مطلق مطرح شده است ، همانند « بگو آیا دانایان با نادانان برابرند » ( زمره ، 9 )

2-    بعضی منظور از علم را تنها اصول عقاید و احکام شرعی عنوان نکرده و بلکه گسترده تر از آن می دانند ( نمل ، 16-15 )

3-    علم مورد نظر اسلام منحصر به علم شرایع و احکام حلال و حرام نیست ، بلکه میراث گرانبهایی که دانشمندان مسلمان چند قرن اول هجری باقی گزارده انند

4-    کنار گذاشتن علوم دیگر و بکار گرفتن علومی که برای حفظ کیان و رفع نیازهای جامعه مفید باشد نیز کار درستی نیست

بخش اول

نقش علم و صنعت در جامعه اسلامی

 1- اسلام و علوم طبیعی

 2- دلایل اهمیت علوم طبیعی از نظر اسلام

اسلام و علوم طبیعی: در قرآن کریم در حدود 780 بار لفظ علم و مشتقات آن به کار رفته است. در اولین آیاتی که به پیامبر (ص) نازل شد، صحبت از قرائت و قلم و تعلیم علم به انسان است. (علق 5-1)

و در جایی که خلقت آدم مطرح شده است صحبت از این است که پس از تعلیم اسماء به آدم فرشتگان در مقابل او خضوع کردند. (بقره 32-31) در قرآن آمده است عالمان با جاهلان مساوی نیستند. (زمر-9) و آمده است که تنها علماء درک می کنند. (عنکبوت-43) و آمده است که تنها علماء از حق تعالی خشیت دارند. (فاطر-28)

از پیامبر نقل شده است که فرمودند طلب علم بر هر مسلمانی واجب است. تنها محدودیتی که در اسلام در مورد کسب دانش آمده این است که مسلمانان باید تنها دنبال فراگرفتن علم نافع باشند

از پیامبر (ص) نقل شده است که فرمودند: (اللهم انی اعوذبک من علم لا ینفع) (خدایا به تو پناه می برم از علمی که در آن نفعی نیست). هر علمی که انسان را در ایفای نقشی که من تعالی در این جهان برایش گذاشته است یاری کند نافع به حساب می آید در غیر این صورت علم، غیرنافع است

دلایل اهمیت علوم طبیعی از نظر اسلام: اکنون می خواهیم ببینیم علوم طبیعی در جهان بینی اسلامی از چه نظر مطلوبند و تا چه حد نقشی را که برای علوم ممدوح ذکر کردیم می توانند ایفا کنند. مطالعه ی قرآن و سنت اسلامی نشان می دهد که فراگیری این علوم برای امت اسلامی از دو جهت ضروری است: 1- نقش این علوم در خداشناسی 2- نقش این علوم در قوام و اعتلای جامعه ی اسلامی

1 نقش علوم طبیعی در خداشناسی

 در قرآن مجید در حدود 750 آیه در زمینه ی خداشناسی از راه علوم طبیعی آمده است. در این آیات خداوند متعال از پدیده های طبیعی به عنوان آیات الهی یاد می کند و بندگان را به تفکر و نظر در آنها دعوت می کند. این آیات را می توان به چند دسته تقسیم کرد

1- آیاتی که در آنها از مواد سازنده اشیاء صحبت شده و یا به کشف آنها امر شده است: مثلاً در آیه های (طارق-5) (نور-45) (انسان-2)

2- آیاتی که در آنها از نحوه ی خلقت اشیاء صحبت شده و یا به کشف پیدایش آنها امر شده است: مثلاً آیه های

(هود-7) (مؤمنون-14-12) (انبیاء 30) (لقمان -10) (فصلت-11) (غاشیه-20-17)

3- آیاتی که در آنها امر به کشف نحوه ی خلقت جهان شده است. مثلاً آیه های: (عنکبوت 20-19)

4- آیاتی که در آنها امر به مطالعه ی تحولات طبیعی شده است. مثلاً آیه های (زمر-21) (روم-48) (بقره-164)

5- آیاتی که در آنها به موجودات طبیعی قسم خورده شده است. مثلاً آیه های (شمس6-1) (واقعه76-75) (طارق3-1) (بروج-1)

6- آیاتی که در آنها با اشاره به برخی از پیامدهای طبیعی امکان وقوع معاد بیان نشده است. مثلاً آیه های

(حج-5) (یس-81) (روم-19)

7- آیاتی که در آنها صحبت از وجود نظم در طبیعت و اتقان صنع باری شده است. مثلاً آیه های

(نمل-88) (ملک4-3) (حجر-19) (فرقان-2) (زمر-5) (انبیا-16)

8- آیاتی که در آنها صحبت از هماهنگی بین خلقت انسان و سایر موجودات و مسخر بودن امکانات طبیعی برای انسان شده است. مثلاً آیه های (بقره-29) (جاثیه-3) (ملک-15) (نحل-5) (حدید-25) (انعام-97)

در این آیات خداوند متعال بندگان را دعوت به تفکر و نظر کردن در پدیده های طبیعی می کند تا انسانها از راه مشاهده نظم و هماهنگی دستگاه آفرینش به عجایب خلقت او پی برند. در آیات 28-27 سوره ی فاطر خداوند پس از ذکر یک سلسله پدیده های طبیعی می فرماید: انما یخشی الله من عباده العلمه. یعنی تنها علما هستند که عظمت خدا را در می یابند و خشیتی شایسته او در دلشان پیدا می شود. در آیه های (عنکبوت-49) به این موضوع نیز اشاره شده است. می بینیم که دانشمندان اسلامی و مسلمان علوم طبیعی را از این جهت که انسان را به خدا نزدیک می کند دنبال می کنند

متأسفانه این نحوه ی برداشت از علوم طبیعی کم کم در دنیای اسلام کنار گذاشته شد و اکنون به جایی رسیده ایم که هم حیات مادیمان و معنویمان در خطر افتاده است

2- نقش علوم طبیعی در قوام و اعتلای جامعه ی اسلامی

از آنجایی که طبق آیات روشن قرآن کریم هدف اسلام برقراری یک جامعه ی توحیدی است تحقق پذیر و جامعه ی توحیدی از خطر دنیای کفر بر حذر باشد باید جامعه ی اسلامی مستقل باشد. طبق آیه ی شریفه ی 41- نسا) (توبه-40) (سباء-28) (اعراف-158) و حدیث شریف (الاسلام یعلو و لا یعلی علیه) اسلام برتر است و هیچ چیز بر آن برتری ندارد

که از رسول خدا (ص) نقل شده است نیز نتیجه می شود که مسلمان ها نباید هیچ گاه تحت سلطه ی کفار باشند و بنابراین باید از هر جهت مستقل باشد

دو نکته ی مهم 1- از نظر اسلام چیزی که تضمین می کند علم در راه درست به کار رود ایمان است. علم در قرآن همراه ایمان آمده است. در اولین آیه ای که به پیامبر نازل شد و در آن امر به قرائت شده است (اقرأ باسم ربک الذی خلق) (علق) قرائت مقرون به اسم پروردگار، آمده است یعنی علم باید به اسم خدا باشد نه به اسم شیطان. علم همراه با ایمان می تواند منجر به عمل صالح شود

الا اِنَّ الشر سُر شرار العلماء و انّ الخیر خیار العلماء

بدترین بدها دانشمندان بدسیرت و خوب ترین دانشمندان نیک سیرت اند

در آیه های (آل عمران-139) (اعراف-96) (منافقون-8) به این موضوع نیز اشاره شده است

2- در حالیکه اسلام مجهز شدن مسلمانان به علوم و فنون را برای تأمین استقلال و اعتلای جامعه ی اسلامی تشویق می کند و در آیه (انفال-60) به این موضوع اشاره شده است. همچنین در آیه های (کهف-7) (هود-7) به علم و عمل بهتر و نیکو اشاره شده است

بخش دوم

شناخت طبیعت از نظر قرآن کریم